HET PROJECT
De aan het Prinsenhof in Haarlem gelegen Prinsenhof is een uniek monument in Nederland en het enige in Nederland bekend zijnde monument dat opgericht werd bij de ondertekening van de Vrede van Westfalen, voor heel Nederland maar in Haarlem in het bijzonder derhalve een belangrijk historisch monument.
Het gebouwtje maakte een tijd lang deel uit van een voor medische doeleinden ingerichte kruidentuin, de zgn. Hortus Medicus. Niet al te lang geleden werd het door leerlingen van het belendende Stedelijk Gymnasium als fietsenstalling gebruikt.
In 2016 werd een Burgercomité gevormd met als doel het herstel van de tempel in volle luister waarbij gedacht werd aan de mogelijkheid om de Vredestempel weer te gaan gebruiken als klein podium voor in principe openbaar toegankelijke kleinschalige uitvoeringen, zoals theater, muziek en lezingen en representatieve bijeenkomsten. Aangegeven is dat de tempel hiermee optimaal zou kunnen worden benut als openluchttheater: Haarlems eigen mini-Caprera.
Allereerst werden aangepakt voor de binnenwanden van het pand. Fotografische reproducties van de oorspronkelijke zeven tekeningen werden door het Burgercomité in de nissen opgehangen. Voorts wees een nader onderzoek dat de tempel gebouwd gebouwd werd pal boven een gewelf over de Haarlemse Beek. Deze liep vanuit de duinen dwars door de binnenstad om uit te monden op het Spaarne.
Inmiddels had de Gemeente Haarlem, eigenaar van het gebouw, groot onderhoud laten uitvoeren. Het Burgercomité ontwikkelde, met ruimhartige medewerking van ambtenaren van de Gemeente, een eerste plan om tempel, tuin en beekgewelf tot nieuwe glorie te brengen. Een eerste begroting van de geschatte kosten werd opgesteld. De Gemeente leek een voorstander van het plan te zijn maar zag naast budgettaire ook organisatorische problemen en stelde aan het Burgercomité voor de oprichting van een stichting die ook als gesprekspartner de Gemeente zou kunnen bijstaan bij het oplossen van deze problemen maar die ook verantwoordelijk zou kunnen zijn voor het historische en culturele programma dat hopelijk ineen niet te verre toekomst in het tempeltje kan worden gerealiseerd. Daartoe werd in 2022 opgericht de Stichting Vredestempel 1648 te Haarlem.
Het hieronder nader te omschrijven Project heeft twee onderdelen. Het eerste onderdeel bestaat uit verdere aanpassingen en verfraaiing van de Vredestempel en het geschikt te maken als klein openluchtpodium en representatieve ontmoetingsplek voor bezoekers (het fysieke project). Het tweede onderdeel, dat nog nader moet worden uitgewerkt betreft het opzetten van een organisatie, die belast kan worden met de uitwerking en realisatie van het culturele en historische programma (het culturele project). Het nabij gelegen Stedelijk Gymnasium, waarvoor de Vredestempel ook zal kunnen functioneren als een openlucht aula, zal daarbij een sleutelrol spelen.
De beheer en eigendomssituatie van de Vredestempel is als volgt: de Gemeente Haarlem is en blijft eigenaar van de Vredestempel en van de omliggende tuin (de zgn. “Hortus”). Het beheer van de Vredestempel wordt gevoerd gedaan door de afdeling Vastgoed. (Beheer van de tuin wordt gevoerd door de afdeling Beleid en Beheer Openbare Ruimte. De tuin wordt gebruikt door het Stedelijk Gymnasium en is verder beperkt openbaar toegankelijk.
HET FYSIEKE PROJECT
Om de Vredestempel te kunnen gebruiken als kleinschalig podium en om het gebouw Vredestempel ruimtelijk beter tot z’n recht te laten komen wordt is er een ontwerp gemaakt waarbij de ruimte direct voor en naast de tempel opnieuw wordt ingericht. Allereerst wordt het maaiveld verlaagd zodat de treden van de tempel weer tevoorschijn komen waarna langs de randen van de uitgraving een afgewerkte rand gemaakt wordt bedoeld als zitplaats voor de toeschouwers.
Van het huidige hekwerk, bedoeld om “het tempeltje” af te kunnen sluiten (zie foto) kan thans alleen het linker paneel worden geopend. Het hek zal zó worden aangepast dat ook het middenpaneel kan worden geopend.
Aan weerszijden van het toneel zullen siervazen worden geplaatst. De deuren van het naast de Vredestempel gelegen electrahuis zullen in de kleur van de baksteen eromheen worden geverfd om deze enigszins te camoufleren Ook zal van een vlak rond het raam wit geverft worden waarop de Vrede-schilderijen zullen worden geplaatst die daarmee beter tot hun tot hun recht zullen komen.
Tenslotte zullen weerbestendige kussens aangeschaft worden voor de toekomstige toeschouwers alsook een eenvoudige verplaatsbare verlichting voor wanneer het natuurlijke licht onvoldoende is.
De begroting van bovenstaande ziet er als volgt uit:
| Grondwerk (uitgraven maaiveld en aanleg zitrand) | € 34.485 |
| Coloron (projectieframe) | € 1.015 |
| Aanpassing Hekwerk | € 5.700 |
| Siervazen | € 2.000 |
| Diversen | € 2.790 |
| Onvoorzien | € 4.010 |
| Totaal | € 50.000 |
CULTURELE PROJECT
In de oorspronkelijke visie van het Burgercomité zal de Vredestempel een uitgelezen locatie kunnen zijn voor kleinschalige, publiek toegankelijke evenementen. Het thans te creëren openluchtpodium biedt ruimte voor publieke, representatieve bijeenkomsten in het hart van de stad Haarlem en is daarmee een aanvulling op het huidige aanbod. De historische bijzondere ruimte van de Prinsentuin en de Vredestempel kunnen op deze wijze beter benut en tot leven gebracht worden.
In dit verband kan opgemerkt worden dat zelfs vóór de nu geplande restoratie de locatie al gebruikt werd voor een manifestatie als het door de Federatie Haarlemse Koren tijdens de Open Monumentendagen in 2018 georganiseerde Korenlint.
Ook in het verre verleden werd “het Tempeltje” wel gebruikt als extra openlucht leslokaal voor het Stedelijk Gymnasium tijdens de lente of de zomer. Wanneer het project compleet is verwacht de leiding van de school dat de Vredestempel een mooie openlucht dépendance zal kunnen zijn van de Aula van de school.
De perspectieven voor een belangrijke rol in het Haarlemse culturele leven zijn zeker positief maar naast organisaties die de weg naar het Prinsenhof al kennen heeft de Stichting al in de doelstellingen opgenomen “het ontwikkelen en uitvoeren van projecten die dit monument en ruimere historische ne culturele rol kunnen laten spelen in haar onmiddellijke omgeving”. De Stichting zal daartoe gesprekken voeren met geïnteresseerde organisatie om een programma samen te stellen voor een optimale benutting van de ontstane toneelruimte.
Daarbij wordt, in overeenstemming met de Gemeente Haarlem, aan de volgende parameters gedacht:
- De Stichting Vredestempel zal naar verwachting 6 x per jaar een uitvoering, muziek, toneel dan wel lezing, organiseren voor belangstellenden, met daarbij naar verwachting een 40-tal toeschouwer.
- Het Gymnasium verwacht 6x per jaar gedurende een dagdeelde Vredestempel gebruiken voor een les of voordracht met daarbij een groep van 40 leerlingen als toehoorders.
- Tenslotte vinden naar verwachting weekenden per jaar vindt het zogeheten Korenlint (of gelijkwaardig) evenement plaats. Het Korenlint wordt uitgevoerd door 30 zangers. Deze evenementen worden door 40 toeschouwers bijgewoond, typisch. Deze activiteiten vinden plaats in de dagperiode over een tijdsbestek van maximaal 5 uur per dag.
Tijdens de bovengenoemde activiteiten wordt in beginsel geen verdere service, zoals het verzorgen van drank en eten, verleend. Aangenomen wordt dat de toeschouwers niet na afloop van het optreden zullen blijven.
Voor het bovenstaande programma, voor zover uit te voeren door de Stichting, moet nog een begroting worden opgesteld. Er wordt van uitgegaan dat het benodigde bedrag met kleinere giften van plaatselijke instellingen en met name oud-leerlingen van het Stedelijk Gymnasium zal kunnen worden gefinancierd.